البته ظن و گمان در اعتقاد بخدا و رسول کافى نیست و معرفت به تقلید کفایت نمى‏کند، آن محدثى که از اصطلاح فلاسفه متنفر است و براى پرهیز از نام دور و تسلسل و امثال آن گوید دلیل آوردن براى توحید لازم نیست و ظن و تقلید کفایت مى‏کند تا مردم را از فلسفه بگریزاند و از براهین و استدلال منطقى باز دارد گرچه بلفظ مى‏گوید ظن کافى است اما اگر خویشتن را بیازماید و فرض کند یهودى نزد او آمد و گفت من گمان دارم پیغمبر شما راست مى‏گوید پس مرا مسلمان شناس و نوشته بمن ده که مسلمانم تا مردم با من معامله اسلامى کند، هرگز این محدث تصدیق او نخواهد کرد. بلکه اگر کسى بگوید من یقین بمعراج جسمانى و معاد جسمانى ندارم اما گمان دارم درست باشد همان محدث او را طرد خواهد کرد و کافر خواهد خواند با آنکه اصل توحید خدا و رسالت رسول که معاد جسمانى فرع آنست ظنى بوده است چگونه صدق رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم نعوذ بالله ظنى باشد و گفتار او یقینى.

و من فرصت را اینجا غنیمت مى‏شمرم و طلاب علوم دینى را که مانند خود من بکمال علم نرسیده بر حذر میدارم که هرگز سوء ظن ببزرگان علماى دین نبرند که کمترین کیفر این عمل محرومیت از فیض علوم آنها هست. زهى شقاوت که کسى‏ ببزرگان علماى دین بدبین باشد و سخنان آنان را به بى‏اعتنایى نگرد. اگر یکى از علما را بینى که بر کلام دیگرى انگشتى نهد و خرده گیرد براى آنست که حقیقت را بیش از همه چیز دوست دارد. و اگر کسى سهوى یا خطائى کرده است که باید بر کلامش نکته گرفت براى آنست که معصوم نبود و در مطلبى چنانکه باید دقت نکرد و زود بگذشت و آن سهو در کلامش ماند که اگر باز بار دیگر نظر مى‏کرد اصلاح مى‏فرمود، آن که گفت ایمان بظن صحیح است همچنین شتاب‏زده بود و سوء ظن بعلماء او را بدان واداشت و اگر چند بار روش خود را میآزمود اصلاح مى‏کرد (مرحوم استاد علامه شعرانى، آخر شرح تجرید ص ۵۹۵ ط ۱، و در این کتاب از آنجناب نکات عدیده‏اى نقل کرده‏ایم).

منبع : هزار و یک نکته علامه حسن زاده آملی ؛ نکته ی ۷۴۰