وحدت عالم دال بر وحدت مبدا آن است . لو کان فیهما آلهه اءلا الله لفسدتا ( انبیاء ۲۳ ) وحدت صنع چنان بر نظام هستى حاکم است که دیده توحید به اندازه یک میکرون خلل و خلاف در آن نمى بیند . به فرموده قرآن کریم ما ترى فى خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل ترى من فطور ثم ارجع البصر کرتین ینقلب الیک البصر خاسئا و هو حسیر ( الملک ۴ و ۵ ) در آفرینش خداى رحمن هیچ تفاوت و بى نظمى نمى بینى , پس باز گردان دیده را و بنگر آیا هیچ خلل و شکافى در آن مى بینى ؟ سپس بازگردان دیده را و دوباره بنگر دیده از حیرت خوار و رنجه شده به سوى تو بر مى گردد و به بیان پیامبر خدا : بالعدل قامت السماوات و الارض . در حدیث مفضل یاد شده , لسان امام صادق ( ع ) راجع به وحدت صنع که ارسطو را بدان نام برده است چنین است : اسم معروف و متداول این جهان در زبان یونانى قوسموس است , و معنى قوسموس زینت است , و فیلسوفان و مدعیان حکمت آن را به همین نام مى خواندند چون در آن نظام و تدبیر دیدند و اکتفاء بدان نکردند که تقدیر و نظام نام نهند بلکه پاى فراتر گذاشته آن را زینت نامیدند تا مردم را آگاه کنند که جهان با همه درستى و حکمت و استادانه که خلق شده در غایت زیبایى و آراستگى نیز هست .

منبع : قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند