و چون در تجلیات ذاتى و اسمایى گاهى سالک دچار شطحیات مى شود لذا در ابیات بعدى چنین آمده است که :

چو با مرآت صافى چشمه هور   مقابل شد بتابد اندر او نور
ز نور خور چنان آیدش باور   که مى گوید منم خورشید خاور
انا الشمسى که او گوید در آن حال   انا الطمس است زان فرخنده اقبال
خزف چون بى بها و بى تمیز است   با آیینه همیشه در ستیز است
حدیث چشم با کوران چه گویى   خدا را از خدا دوران چه جویى

در اسفار اربعه بحسب اعتبار ارباب شهود گویند: سفر اول از خلق به حق به رفع حجب ظلمانیه و نورانیه است یعنى از مقام نفس به مقام قلب تا

مقام روح تا به مقصد اءقصى و بهجت کبرى که همان جنت مزلفه متقین است ارتقاء وجودى یافتن و بالا رفتن است . وقتى سالک به مقصد واصل شد جمال حق را مشاهده مى کند و در ذات او فانى مى شود. و براى او در این سفر روحانى مقامات سبعه و حالات هفتگانه از نفس و قلب و عقل و روح و سر و خفى و اخفى است تا در این مراتب وقوف کند و حالش به مقام و ملکه مبدل گردد. و این همان مراتب ولاء و بلاد عشق است که عارف رومى بدان اشارت مى کند:

هفت شهر عشق را عطار گشت   ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

پس وقتى سالک ذات خود را در حق فانى کند سفر اول او به انتها مى رسد و وجود او حقانى مى شود و بر او محو عارض مى گردد که چه بسا از وى شطح هم صادر شود. و عامى جاهل نسبت به او گمان ناروا، روا مى دارد در حالى که مَثَل سالک در این مقام مثل آئینه صافى است که نور در او مى تابد و آنچنان از تابش نور خورشید در جانش باورش مى آید که خود او آفتاب وجودى ((الله نور السموات و الارض )) است ، و لذا انا الحق و اءنا الشمس مى گوید. اگر چه نباید این را بگوید ولى در این حال مى گوید که در حقیقت انا الشمس او اءنا الطمس است چون محو در جمال هور و خور یعنى آفتاب وجودى حق شد. پس ‍ اگر عنایت الهى شامل حال سالک شود محو او زائل مى گردد و صحو شامل او مى شود و خود را در مقابل حق متعال اهل تضرع و آه و توبه مى یابد و عبودیت حق را دارا مى شود که اگر کسى او را به شطحیات وى در حال محو خبر دهد او منکر مى شود و استغفار مى نماید و توبه مى کند.
خزف سفال گلى است . آنانکه راهى نرفته اند و به این حقایق نرسیده اند در مقابل آئینه جان عارف که احیانا بر اساس محو شطحى از او صادر گردد به مقابله برمى خیزند و راه دشمنى را در پیش مى گیرند و لذا نباید این حقایق را در پیش کوران مطرح نمود که از خدا دوران خدا طلب نمودن آب در هاون کوبیدن است .

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح:استاد صمدی آملی