تجلیات نسیم گونه چیست و باسالک چه میکند؟

دو عالم را کند یکجا فراموش   بگیرد شاهد خود را در آغوش

عارف در این حال زبان حالى دارد که در ابیات تبرى حضرت مولى روحى فداه آمده است :

مُن نه مرد این ور و نه مرد آن ور هسمه   من گرفتار دل و شه جانه دلبر هسمه

سفر بنماید از هر چه نمود است   بسوى آنکه او عین وجود است 

مراد از ((نمود)) کل ما سوى الله است که همه نمود و آیات آن وجود واحد غیر متناهى حق تعالى اند.

تجلیات با مثال

در تمثل با صورت ماءلوف و ماءنوس با عالم شهادت محشور است ، بخلاف آن که با مجرد بحت است . و یکى از دلایلى که در نسیم بودن تمثلات با مثال مطرح است این است که عالم شهادت نشاءه افتراق است و عالم غیب انفراد، و آن چون متکثر است ضعیف است از این روى هر چه توجه روح انسان به عالم کثرت بیشتر شود دهشت او کمتر است چه اینکه هر چه توجه او به عالم جمع و انفراد بیشتر گردد دهشت او بیشتر است که با قوى تر روبرو مى گردد.
در تجلیات نسیمى حق با چهره جمالى ظهور مى یابد و لذا رباینده است و آن مستلزم لطف و رحمت و قرب باشد. جناب محقق لاهیجى در شرح گلشن راز در بیان تجلى جمالى این را فرموده است و با تمثلات با مثال نیز قابل تطبیق است چنانکه ملاحظه گردید. وقایعى از تمثلات با مثال براى مولایم در ذیل بیت بیستم به بعد مى آید.

مر او را زمزمه است و سوز و آه است  

چه آهى خود نسیم صبحگاه است 

این زمزمه ها و سوز و آه از اثرات آن تجلى هاى مانند نسیم و بى مثال است که سالک را در این مقام توجه بحق مى دهد که به سوز و آه مى افتد و لذا داراى ذکر مى گردد زیرا به آه افتاد که این آه نشاط آور است و همین سوز و آه او را به ذکر مى کشان

منبع: شرح دفتر دل-جلد دوم-شارح:استاد صمدی آملی