در حدود بیست و پنج سال قبل ، در فرخنده روزى ، به محضر مبارک عَلَمَ عِلْم و طَوْدِ تحقیق ، حِبْرِ فاخر و بحر زاخر، آیت حق ، استاد بزرگوار جناب حاج شیخ محمد تقى آملى – کساه الله جلابیت رضوانه – تشرف حاصل کرده بودم . در آن اوان ، در لیله القدر تحقیق مى نمودم ، و به نوشتن رساله اى در لیله القدر اشتغال داشتم ، و مطالبى بسیار در این موضوع جمع آورى کرده بودم . به همین مناسبت ، از لیله القدر سخن به میان آوردم و نظر شریفش را در میان آن استفسار نمودم . از جمله اشاراتى که برایم بشارت بوده است مبذول داشتند اینکه فرمودند: به بیان امام صادق (علیه السلام ) که جده اش صدیقه طاهر – سلام الله علیها – را لیله القدر خوانده است و لیله القدر را به آن جناب تفسیر فرموده است ، دقت و تدبر نمایید.
پس از آن براى تحصیل حدیث فحص بسیار کرده ایم تا به ادراک آن در تفسیر شریف فرات کوفى – رضوان الله تعالى علیه – که حامل اسرار ولایت است توفیق یافته ایم و صورت آن این است :
فرات قال حدثنا محمد بن القاسم بن عبید معنعنا عن ابى عبدالله (علیه السلام ) قال : انا انزلناه فى لیله القدر، اللیله فاطمه و القدر الله ، فمن عرف فاطمه حق معرفتها فقد ادرک لیله القدر، و انما سمیت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفتها، او معرفتها الشک من ابى القاسم . قوله و ما ادریک ما لیله القدر لیله القدر خیر من الف شهر یعنى خیر من الف مومن و هى اءم المومنین . تنزل الملائکه و الروح فیها، و الملائکه المومنون الذى یملکون علم آل محمد (صلى الله علیه و آله و سلم ) و الروح القدس هى فاطمه . باذن ربهم من کل اءمر سلام هى حتى مطلع الفجر یعنى حتى یخرج القائم .
در حدیث شریف ، حضرت امام صادق (علیه السلام ) جده اش ، حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا، را لیله القدر معرفى فرمود. چرا حضرت صدیقه – سلام الله علیها – لیله القدر نباشد، و حال آنکه یازده قرآن ناطق در این لیله نازل شده است ؟ حدیث یاد شده خیلى بلند و متضمن مباحثى عرشى است …
انسان به فعلیت رسیده قرآن ناطق است ؛ و امام صادق (علیه السلام ) فرمود: من عرف فاطمه حق معرفتها فقد ادرک لیله القدر.
مبانى عقلى و نقلى داریم که منازل سیر حبى وجود، در قوس نزول ، معبر به لیل و لیالى است ؛ چنانکه در معارج ظهور صعودى ، به یوم و ایام بعضى از لیالى لیالى قدرند، و بعضى از ایام ایام الله . از این اشارت در ((انا انزلنا فى لیله القدر)) و در حدیث مذکور و نظائر آنها تدبر بفرما اقرا وارق )).
این فاطمه (علیها السلام ) که لیله القدر یازده کلام الله ناطق است ، که امام صادق فرمود: کسى حق معرفت به آن حضرت پیدا کند، یعنى بدرستى او را بشناسد، لیله القدر را ادراک کرده است . چه مرد و چه زن باید خودش را تزکیه نماید و حلقه بندگى در گوش کند. فیض حق وقف خاص کسى نیست ؛ به قول شیرین حکیم ابوالقاسم فردوسى :

فریدون فرخ فرشته نبود   به مشک و به عنبر سرشته نبود
به داد و دهش یافت آن نیکویى   تو داد و دهش کن فریدون تویى

منبع: رساله انسان و قرآن -شرح دفتر دل