در چمن اول از دشت اول گشتى در حرکت آمده است :
لفظ ((جهان )) در زبان فارسى اسم فاعل از جهیدن است چون چمان از چمیدن و دوان از دویدن . شیخ اجل سعدى گوید:

یکى پرسید از آن گمگشته فرزند   که اى روشن ضمیر پیر خردمند
ز مصرش بوى پیراهن شنیدى   چرا در چاه کنعانش ندیدى
بگفت احوال ما برق جهان است   دمى پیدا و دیگر دم نهان است
گهى بر طارم اعلى نشینیم   گهى تا پشت پاى خود نبینیم

و به همین مناسبت عالم طبیعت را جهان گویند که یکپارچه حرکت و متحرک است و حرکت و متحرک در اینجا یکى هستند – یعنى جهان یک حرکت است -؛ چنان که در توحید مفضل آمده است که دانایان یونان عالم را ((قوسموس )) مى گفتند – یعنى یکپارچه زینت و زیبایى – و اگر طبیعت نباشد حرکت تحقق نمى یابد زیرا که مفارقات برتر از آنند که حرکت بدانها نسبت داده شود. و آن که در صحف عرفانیه گویند که عالم مطلقا از حرکت حبى بوجود آمده است به معنایى است که بحث آن در پیش است .
و به تعبیر رائج روز: مدار جهان آن فآن بر ((شدن ))؛ است که هر دم صورتى و پدیده اى از قوه به فعل مى رسد، نه این که مدار جهان بر ((بودن )) باشد، بدین معنى که هر فعلیت ثابت بدون شدن است.

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح استاد صمدی آملی-باب هجدهم