یک فیلسوف کیست ؟ یک فیلسوف این است که بتواند شفاى شیخ را بفهمد، نه کسى که از شفاى شیخ خبر ندارد، از اشارات شیخ ، از کتاب هاى دیگرش خبر ندارد. همین اندازه به طور اجمال بداند که شیخ الرئیس ‍ چند تا کتاب نوشته است و در چه وقت بوده و آثار قلمیش چه است و اوضاع سیاسى دوران او چگونه بوده است و این طور چیزها. درباره خواجه نصیر طوسى هم همین طور. درباره دیگرى هم همین طور. بعد این آقا را مى گویند فیلسوف ، یا چه بسا مى بینم افراد یا اشخاصى که در امور و مسائل طبیعى چند گامى ساحل پیمایى کرده اند، نه این که در لجه دریا غواصى کرده باشند، به قعر دریا فرو رفته باشند، این را هم مى گویند فیلسوف . بخصوص که امروز این حرف را درباره دانشمندان غربى زیاد مى شنویم که فلانى فیلسوف است ، همین اندازه که در مسائل طبیعى سیرى کرده است . و یا در الهیات مى بینیم اگر سیرى دارد خیلى ضعیف است و نسبت به مشایخ علماى ما خیلى ناچیز، این را مى گویند فیلسوف و لکن مرحوم جناب فارابى رضوان الله تعالى علیه ، ایشان بیانش این است که : (( فیلسوف کامل امام است ، سرش و جهتش این است : فلسفه ، علم به اعیان احوال موجود است . فیلسوف کامل یعنى آن کسى که عالم به اعیان احوال موجودات است کلا که این معنى را در پیش عارف عنوان کنید که فیلسوف ، مى گوید: (( بله آنها مى گویند که فیلسوف کامل امام است . و ما مى گوییم ، خلیفه الله کسى است که مبین حقایق اسماء باشد )) . یعنى محتوا و مراد و مقصود هر دو یکى است ، به حسب ظاهر، در لفظ تفاوت و تباین است . آن مى گوید: (( فیلسوف کامل امام است )) و این مى گوید: (( آن کسى که مبین حقایق اسماء الهى است ، چنین کسى هادى مردم است و چنین کسى واسطه فیض است .
هر دو معنى و اصطلاح را اگر بیاوریم در پیشگاه منطق وحى و قرآن و روایات مى بینیم قرآن مى فرماید: (( کل شى احصیناه فى امام مبین )) (( و علم آدم الاسماء کلها )) انسان کامل ، فیلسوف کامل ، مبین حقایق اسماء کسى است که مظهر اتم (( کل شى ء احصیناه فى امام مبین )) است