نبوت مطلقه و مقیده را ختمى است چه اینکه ولایت مطلقه و مقیده را نیز ختمى است و مراد از ختمیت در هر چهار مورد یعنى مرتبه اى است که فوق آن مرتبه دیگرى نیست ، و مقامى است که نبى برتر از آن مقام نیست چه اینکه ولیى غیر از شخص مخصوص به آن مقام نیست بلکه همه به همین مقام و ولى و نبى برگشت مى کند. اگر چه آن ولى یا نبى از نظر وجود ظاهرى و خاکى متاءخر باشد ولى از جنبه حقیقى موجودى است که قبل از همه است .
خاتم نبوت مطلقه حضرت خاتم (صلى الله علیه و آله و سلم ) است و خاتم ولایت مطلقه جناب سر الانبیاء و العالمین على (علیه السلام ) است .
و نبوت مقیده در اصل از آدم (علیه السلام ) شروع شد و به کمال و غایت خویش به تدریج رسید و دائما در حال نمو و کمال بود تا به کمال نهایى خود به حضرت خاتم (صلى الله علیه و آله و سلم ) رسید و لذا حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) خاتم النبیین شد.
و ولایت مقیده نیز متدرجا به کمال رسید تا در نهایت به حضرت مهدى موعود عجل الله تعالى فرجه الشریف رسید که حضرتش صاحب امر در این عصر محمدى (صلى الله علیه و آله و سلم ) شده است .
و نیز بقیه الله امروز در بین بلاد و عباد گردید.
جناب شیخ اکبر ابن عربى در آخر باب ۲۴ از فتوحات فرمود:
و للولایه المحمدیه المخصوصه بهذا الشرع المنزل على محمد (صلى الله علیه و آله و سلم ) ختم خاص هو المهدى .
و در باب ۷۳ فتوحات فرمود:
و اما ختم الولایه المحمدیه فهو الرجل من العرب اکرمها اصلا و بدئا و هو فى زماننا الیوم موعود، عرفت به فى سنه خمس و تسعین خمس مائه ، و راءیت العلامه التى قد اءخفاها الحق فیه عیون عباده و کشفهالى بمدینه فارس حتى راءیت خاتم الولایه منه الخ .

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح:استاد صمدی آملی