علم و عمل در حقیقت ، جوهر انسان سازند، و انسان آنچه را فرا گرفته و بدان عمل نموده است ، گوهر ذات او مى گردد. و به عبارت دیگر، علم و عمل خود سازنده وجوب است . هر خردمند فرزانه باید بنگرد که در شب و روز، خودش را چگونه مى سازد و این مطلب وزین ، بر اصل استوار و پایدار اتحاد عقل و معقول و معقول ، یعنى علم و عالم و معلوم ، و هم اتحاد عمل و عامل و معمول است ، چه این که عمل را دو روى است ، رویى با زمان و ماده است که متصرم و منقضى الست ، و رویى با ماوراى زمان و ماده و طبیعت است که حقیقت گوهر انسان مى شود و همیشه باقى و برقرار است . لذا پیغمبر خاتم صلى الله علیه وآله به قیس بن عاصم فرمود: همه احوال و اهوال و نشیب و فراز را که در پیش دارد، آن عمل تو است .
غرض این که مرد و زن بزرگوار اجتماع ما باید بکوشند تا خود کتاب زنده جاودانه سودمند باشند، که جوهر ذات آنها به نود دانش فروغ گیرد. به قول حافظ شیرین سخن :

گوهر معرفت آموز که با خود ببرى

که نصیب دگران است نصاب زر و سیم

العلم امام العمل
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: العلم امام العمل و العمل تابعه (علم امام عمل است )زیرا که کارى بى راهنمایى و پیشوایى دانش ‍ صورت نمى گیرد، و سعادت حقیقى انسان بدون نود علم وقوع نمى یابد، و مدینه فاضله انسانى جز با علم بایسته و عمل شایسته تشکیل نمى شود، به قول حکیم سنایى غزنوى :
علم نر آمد و عمل ماده

دین و دنیا بدین دو آماده

منبع:فضایل و سیره چهارده معصوم در اثار علامه حسن زاده آملی