طرق الی الله تعالی با همه کثرت آن در سه نوع محصور است:
یکی طرق ارباب معاملات به کثرت صوم ، صلات ، تلاوت قرآن ،حج ، جهاد ، و غیر آنها از اعمال ظاهری ، این طریق اخیار است.
دیگر طریق اصحاب مجاهدات و ریاضات به تبدیل اخلاق ، تزکیه نفس ، تصفیه قلب ، تحلیه روح و سعی در آنچه به عمارت باطن تعلق دارد ، این طریق ابرار است.
دیگر طریق سایرین الی الله و طایرین بالله ، این طریق نظار است. این نظار عارفان بالله اند.شیخ بزرگوار ابن سینا در فصل دوم نمط نهم اشارات فرماید : آنکه از متاع و طیبات دنیا روی گرداند مخصوص به اسم زاهد است.آنکه بر نفل عبادات از قیام و صیام و مانند آنها مواظب است ، مخصوص به اسم عابد است. و آنکه فکر خود را به قدس جبروت منصرف گردانیده که شروق نور حق را در سر خود مستدیم است ، عارف است.
در فصل ۲۷ نمط رابع گوید : ” و لا اشاره الیه ( یعنی الی الله ) الا بصریح العرفان العقلی. این عرفان عقلی شهود است.و در فصل نهم نمط هفتم فرماید: ” کمال الجوهر العاقل ان تتمثل فیه جلیه الحق الاول قدر ما یمکنه ان ینال منه ببهائه الذی یخصه .”این کلمات عرشی انواری اند که آنها را از مشکات ولایت و مصباح نبوت استضائه کرده اند.
امیرالمومنین فرمود : ” العارف اذا خرج من الدنیا لم یجده السائق و الشهید فی القیامه و لا رضوان الجنه فی الجنه و لا مالک النار فی النار. قیل و این یقعد العارف؟ قال علیه السلام  ((فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر)) ”
امام صادق علیه السلام فرمود : ” نورنا من نور ربنا کشعاع الشمس من الشمس ” و هم فرمود : ” ان روح المومن اشد اتصالا بروح الله من اتصال شعاع الشمس بها.” و امام باقر علیه السلام در بیان آیه ی مبارکه ی (( وسقهم ربهم شرابا طهورا )) فرموده است :یطهرهم عن کل شیء سوی الله اذ لاطاهر من تدنس بشیء من الاکوان الا الله.
عارف شبلی از اینجا گفته است : ” ما فی الجنه احد سوی الله “. یعنی در بهشت جز خدا نیست. فتدبر
منبع : نامه ها و برنامه ها