سیر و سلوک قوی تر از هیپنوتیزم

عالم علم انباشته روى هم است و چون به واسطه انصراف از توجّه به جهان طبیعت آن گونه مشاهدات غیبى و مکاشفات روحى و باطنى به انسان دست مى‏ دهد بنابراین کسى را رسد که بگوید براى روانه کردن روان به جهان جان چه نیاز به خواب و یا هیپنوتیسم و یا وسائط و وسائل دیگر است.

چرا به اختیار خود انصراف نداشته باشیم و در بیدارى سیر و سلوک روحى چنانکه در منام و در حال تنویم مغناطیسى بلکه قویتر از آنها به دست نیاوریم؟

و شاید آنچه را از این و آن مى ‏خواهیم و یا از واسطه و وسیله تحصیل مى‏کنیم بدون واسطه بهتر بتوانیم به خواسته خود پى ببریم که واسطه و کثرت آن موجب اشتباه و تردید و دودلى مى‏گردد، چنانکه هر چه واسطه کمتر بشود انسان بهتر و روشنتر و زلالتر به مرادش دست مى‏یابد و اگر بتوانیم خودمان بدون واسطه ابزار و آلات و اشخاص، مثلا آینه بکار بردن و یا طفلى نابالغ را وسیله قرار دادن و یا کسى را به تنویم مغناطیسى خواب کردن، بر مطلب خود دست بیابیم چه بهتر؛ و شاید آن که حافظ گفته است:

سالها دل طلب جام از ما مى‏کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنّا مى‏کرد
گوهرى کز صدف کون و مکان بیرون بود
طلب از گمشدکانِ لب دریا مى‏کرد