بسط و قبض دریا

در این بیت ، قبض و بسط وجود لا یتناهى حق را به قبض و بسط دل تمثیل فرموده است .
همانگونه که در قبض و بسط حقیقت وجود در قوس نزول ، عالم ماده و طبیعت ساحل آن است در قبض و بسط دل نیز ساحلى و نمودى است که ساحل آن را حرکت نبض تشکیل مى دهد.
اگر بدن معتدل باشد نبض آن در هر دقیقه حدود شصت بار قبض و بسط دارد. قلب معنوى که نفس ناطقه است نیز در قبض و بسط است که ضربان قلب مادى و حرکت نبض ، از آن حکایت مى کند لذا در بیت بعدى فرمود:

لجه قلب و وسط دریا را گویند و ک/رانه ساحل را، آنچه که از کرانه تا کرانه و کلمات وجودى آن مى بینى همه آیات و مظاهر وجودى حق اند که تجلى کرده است .

و لقد علمتم النشاءه الاولى فلو لا تذکرون (واقعه ).

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل علامه حسن زاده آملی-شارح استاد صمدی آملی