در تجرد نفس ناطقه ی انسانی غیر از ادله نقلی حدود ۶۰ دلیل عقلی آورده ایم .بنابر این در فایده ای که جناب خواجه نصیرالدین طوسی رحمه الله علیه در تعارف ارواح پس از مفارقت ابدان فرموده است دقت بفرما تا توانی به اذن الله تعالی در خویشتن پیاده کنی:”قد ثبت فی العلوم العقلیه ان کل مجرد عن الماده قائم بذاته فقد یمکن ان یقبل جمیع المجردات بغیر آلته.” یعنی در علوم عقلیه ثابت شد که هر مجرد از ماده قائم بذات خود را این امکان هست که همه ی مجردات را به نفس ذات خود بدون آلت جسمانی بپذیرد.یکی از دقایق من عرف نفسه فقد عرف ربه این که نفس ، حادث و مجرد است، و چون مجرد است ذات وضع نیست.پس فاعل آن که معطی الوجود است از وضعیات نیست که به مشارکت وضع فاعل باشد ، بلکه از مجردات است و واجب است که به واجب بالذات منتهی شود.

طوطی به حروف ابجد ۳۴ است ، دل هم به حروف ابجد ۳۴ است. دل قلب است. امام موسی بن جعفر علیه السلام به هشام بن حکم فرمود : یا هشام ان الله تعالی یقول فی کتابه (( ان فی ذلک لذکری لمن کان له قلب.))یعنی عقل.اهل معرفت از نفس ناطقه به طیر و به ویژه به طوطی و کبوتر که تازی آن ورقاء و حمامه است تعبیر میکنند.باب الحمامه ی کلیله دمنه و قصیده ی عینیه ی ابن سینا و رساله الطیر و منطق الطیر عطار و امثال این رسائل شرح حال نفس ناطقه ی انسانی است.
منبع : نامه ها و برنامه ها