آن که در منشئات تمثلى نفسانى خود در حال انصراف از شواغل حسى و موانع خارجى بیندیشد، اعتراف کند که نفس چون قوت گیرد مانند نفوس متألهه، تواند به سلطان کلمه نورى وجودى و امر کن ایجادى خود اشباح و اشخاصى همانند خود و یا دیگران ان‏شاء کند، و چون مجرد از ماده و احکام آن و محیط و فائق بر آنها است، به چشم بر هم زدنى به طى ارض به هر جا خواهد گسیل دارد، و به مواضع مختلف در اطراف و اکناف فرستد، تا به داد مظلومان برسند، و گمشدگان را دریابند، و نفوس مستعده را امداد نمایند، بدین سر مقنع عارف رومى در دفتر دوم مثنوى ایمائى نموده است که:

         شیر مردانند در عالم مدد
آن زمان کافغان مظلومان رسد
بانگ مظلومان ز هر جا بشنوند
آن طرف چون رحمت حق مى دوند

اشخاص یاد شده همه قائم به آن نفس متأله منشى آنهایند که قیام فعل بفاعل یعنى معلول بعلت است.
در این امر، حدوث اشباح صفحه تلویزیون در آن واحد در مواضع مختلف، تا حدى تنظیر مناسبى است، ولیکن این صنعت است و سایه بى جان، و آن خلقت به اذن الله است و اشخاص حى متصرف که در حقیقت از شئون یک نفس متأله اند.